Dạy thêm, học thêm và Thông tư 29: Quan điểm từ các chuyên gia giáo dục

Dạy thêm, học thêm luôn là một vấn đề nhận được sự quan tâm lớn của xã hội. Nhằm tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, giảm áp lực cho học sinh và đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động dạy thêm, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã ban hành Thông tư 29 với nhiều quy định mới. Để làm rõ hơn về những thay đổi này, báo VietnamNet đã tổ chức tọa đàm với chủ đề "Thông tư 29: Cơ hội hay thách thức cho giáo dục?" cùng sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giáo dục.

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia giáo dục đã có những phân tích sâu sắc về tác động của thông tư này, cũng như đề xuất các mô hình học tập phù hợp nhằm giảm áp lực học tập và thi cử.

Lý do ban hành Thông tư 29

PGS.TS Nguyễn Xuân Thành – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT cho biết, trước đây Thông tư 17 (2012) đã quy định về dạy thêm học thêm, coi đây là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, theo Luật Đầu tư sửa đổi, ngành nghề này không còn thuộc danh mục kinh doanh có điều kiện, dẫn đến sự cần thiết phải thay thế bằng Thông tư 29.

Bộ GD&ĐT khẳng định rằng dạy thêm học thêm là nhu cầu chính đáng của học sinh và giáo viên. Tuy nhiên, tình trạng dạy thêm tràn lan, gây áp lực học tập và tạo gánh nặng tài chính cho phụ huynh là một thực trạng đáng lo ngại. Do đó, Thông tư 29 được ban hành nhằm quản lý chặt chẽ hơn, đảm bảo dạy thêm đúng nhu cầu thực sự của học sinh, không mang tính ép buộc và đảm bảo công bằng trong giáo dục.

Giảm tải chương trình và thay đổi cách đánh giá – Giải pháp quan trọng

TS. Nguyễn Tùng Lâm – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh rằng, dạy thêm học thêm tồn tại do học sinh phải đối phó với áp lực thi cử. Trước đây, cách thi cử mang tính đánh đố khiến học sinh buộc phải học thêm để làm tốt bài thi. Tuy nhiên, với chương trình giáo dục 2018, việc giảng dạy đã thay đổi theo hướng giảm tải lý thuyết, tăng cường trải nghiệm và phát triển tư duy tự học.

Do đó, để Thông tư 29 phát huy hiệu quả, cần tiếp tục thay đổi cách đánh giá học sinh. Việc chuyển từ học vì điểm số sang học để phát triển năng lực cá nhân sẽ giúp giảm nhu cầu học thêm không cần thiết, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục một cách bền vững.

Thông tư 29 có thực sự "siết chặt" dạy thêm, học thêm?

Trước những lo ngại rằng Thông tư 29 sẽ gây khó khăn cho học sinh và giáo viên, PGS.TS Nguyễn Xuân Thành khẳng định rằng Bộ GD&ĐT không cấm dạy thêm, học thêm, mà chỉ đưa ra các quy định để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giáo dục. So với Thông tư 17, quy định về dạy thêm học thêm không có nhiều thay đổi lớn, bao gồm:

1. Học sinh tiểu học vẫn không được tổ chức dạy thêm học thêm.

2. Giáo viên thuộc biên chế nhà nước không được tổ chức dạy thêm ngoài nhà trường.

3. Giáo viên không được dạy thêm chính học sinh của mình nhằm tách bạch trách nhiệm giảng dạy chính khóa và dạy thêm ngoài giờ. 

4. Bộ GD&ĐT vẫn cho phép tổ chức dạy thêm trong nhà trường với ba trường hợp cụ thể:

• Học sinh yếu kém cần bổ trợ kiến thức.
• Học sinh giỏi cần được bồi dưỡng.
• Học sinh ôn thi tốt nghiệp hoặc tuyển sinh.

5. Các lớp này sẽ được tổ chức theo kế hoạch của nhà trường, đảm bảo minh bạch và sử dụng các nguồn tài chính hợp pháp

Giải pháp đảm bảo hiệu quả của Thông tư 29

Theo các chuyên gia, để Thông tư 29 thực sự đạt hiệu quả, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

1. Nâng cao chất lượng giảng dạy trong giờ chính khóa: Giáo viên cần đảm bảo truyền đạt đầy đủ kiến thức ngay trên lớp, hạn chế tình trạng dạy thêm vì chương trình chính khóa chưa đáp ứng đủ.

2. Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá: Chuyển từ đánh giá dựa trên điểm số sang đánh giá năng lực, giúp học sinh học tập vì mục tiêu phát triển bản thân thay vì đối phó với thi cử.

3. Tăng cường quản lý và giám sát: Cơ quan chức năng và chính quyền địa phương cần phối hợp để đảm bảo việc dạy thêm học thêm diễn ra đúng quy định, tránh tình trạng học thêm tràn lan.

4. Tận dụng công nghệ trong giáo dục: Khuyến khích học sinh sử dụng các nền tảng học tập trực tuyến, giúp các em tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt mà không cần học thêm quá nhiều.

Thực tế công tác giảng dạy tại trường THPT Việt Đức

Tiến sĩ Nguyễn Bội Quỳnh – Hiệu trưởng trường THPT Việt Đức chia sẻ rằng, nhà trường đã triển khai mô hình hỗ trợ học sinh từ năm 2018 theo hướng tương tự Thông tư 29. Khi tổ chức ôn luyện cho học sinh lớp 12, nhà trường không thu phí mà chi trả cho giáo viên theo quy chế nội bộ. Đặc biệt, trường tổ chức các lớp hỗ trợ miễn phí cho học sinh chưa đạt yêu cầu, giúp các em củng cố kiến thức và nâng cao kết quả học tập.

Về vấn đề dạy thêm ngoài nhà trường, Tiến sĩ Nguyễn Bội Quỳnh cho biết: "Chúng tôi không thể quản lý hoàn toàn, nhưng có thể yêu cầu giáo viên báo cáo. Quan trọng là giáo viên phải tuân thủ quy định pháp luật, không được thu tiền từ học sinh chính khóa của mình." Bà cũng nhấn mạnh rằng, nếu giáo viên giảng dạy hiệu quả, học sinh sẽ tự tìm đến, thay vì phụ thuộc vào lớp học thêm.

Bà khẳng định: "Việc học quan trọng nhất là khả năng tiếp thu và phương pháp làm bài. Nếu học sinh không có tinh thần tự học, dù tham gia học thêm cũng không mang lại kết quả cao." Điều này đặc biệt đúng với các môn trắc nghiệm như Toán, Lý, Hóa, Sinh, khi học sinh cần rèn luyện kỹ năng giải bài và tư duy logic hơn là chỉ học thuộc.

Xây dựng mô hình học tập giảm áp lực cho học sinh

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, chuyên gia tâm lý học và quản lý giáo dục, cho rằng để giảm áp lực học tập và thi cử, cần có sự thay đổi từ ba phía: học sinh, phụ huynh và giáo viên.

1. Học sinh cần tự chủ trong học tập: Việc tiếp thu kiến thức không chỉ dừng lại ở việc nghe giảng, mà quan trọng hơn là phát triển khả năng tự học, tư duy phản biện và vận dụng kiến thức vào thực tế.
2. Phụ huynh cần thay đổi nhận thức: Không phải cứ học thêm nhiều là con giỏi hơn. Cha mẹ nên giúp con phát triển tư duy độc lập và phương pháp học hiệu quả, thay vì chạy theo điểm số một cách máy móc.
3. Giáo viên phải hướng dẫn phương pháp học tập: Giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn cần rèn luyện cho học sinh kỹ năng tự học. Với những em chưa có khả năng tự học tốt, nhà trường cần có kế hoạch hỗ trợ cụ thể.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong giáo dục: "Nếu biết tận dụng tài nguyên trên internet, học sinh có thể tự học hiệu quả hơn, chỉ cần giáo viên định hướng." Đồng thời, ông cũng cho rằng cần giảm bớt tư duy "học vì điểm số", thay vào đó là phát triển năng lực thực sự của học sinh.

Hướng đi trong tương lai

Thông tư 29 không chỉ nhằm quản lý việc dạy thêm, học thêm mà còn hướng tới nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. Nếu giáo viên có thể giúp học sinh hiểu bài ngay trên lớp, nhu cầu học thêm sẽ giảm bớt. Bên cạnh đó, việc đầu tư đồng bộ vào cơ sở vật chất và chất lượng giáo dục trên toàn quốc cũng là yếu tố quan trọng để hạn chế tình trạng học thêm tràn lan.

Nhìn chung, để triển khai Thông tư 29 một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh. Khi tất cả các bên cùng thay đổi tư duy và phương pháp dạy – học, việc học tập sẽ trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.

Như vậy, Thông tư 29 được ban hành với mục tiêu rõ ràng: Quản lý dạy thêm, học thêm một cách minh bạch, công bằng và phù hợp với nhu cầu thực sự của học sinh. Dù vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều, nhưng nếu thực hiện đúng hướng, Thông tư này có thể giúp giảm áp lực học tập không cần thiết, nâng cao chất lượng giáo dục và tạo ra một môi trường học tập lành mạnh hơn cho học sinh.

Nguồn: anyLEARN tổng hợp từ Toạ đàm "Thông tư 29: Cơ hội hay thách thức cho giáo dục?" của Báo VietNamNet